Oudste viervoeter langs Ierse kust

27 maart 2009
© Geokids / Annemieke van Roekel

Geologie is belangrijk in ons dagelijks leven. Daarom maakten Ierse oceaanonderzoekers een soort mini-encyclopie met bijzondere geo-kennis over Ierland. Zo'n bijzondere plek is de Tetrapod Trackway aan de westkust van County Kerry.

Jaarlijks bezoeken duizendenden toeristen de Ierse Ring of Kerry, maar hoeveel mensen zouden weten dat vlakbij, langs de kust van Valentia Island, de oudste sporen liggen van een amfibie uit het Devoon die ooit de spannende overstap van water naar land maakte?

385 miljoen jaar geleden, toen dit deel van Ierland in de buurt van de zuidpool lag, liep dit beestje op een modderige vlakte. Vergelijk het met lopen in beton dat nog zacht is. Inclusief staart, moet hij een meter lang geweest zijn. Niet lang daarna droogde de zon de vlakte, en werden de voetsporen voor eeuwig in de bodem vastgelegd.

Dit dier was een ‘tetrapode’, wat Grieks is voor 'vier voeten'. De tetrapoden zijn de voorouders van de reptielen, amfibieën, zoogdieren en vogels. Je kunt er dus zeker van zijn dat de voorouders van de primaten, onze voorouders dus, er pakweg 400 miljoen jaar geleden ongeveer zo uitzagen als het dier waarvan we de sporen op de kust van Valentia Island kunnen volgen.

Maar 'An A to Z ...' gaat over nog veel meer. Als je al een beetje Engels kent, lees je in dit boek over het spookachtige landschap van The Burren, in County Clare. 70 procent van de ondergrond van Ierland is kalksteen, maar in The Burren is deze kalksteen door water opgelost. De bodem ligt hier vol met langgerekte spleten. Ook zijn er in dit gebied veel Dolmens te vinden, de hunebedden van de mensen die hier leefden nog voordat de Kelten arriveerden.

Behalve bijzondere fossielen en indrukwekkende kalksteengebieden vind je ook basalt in de Ierse bodem. Heel beroemd is The Giant Causeway, een rotsformatie die uit tienduizenden basaltzuilen bestaat. De rots is ontstaan toen rond 60 miljoen jaar geleden de Atlantische Oceaan werd gevormd en het noorden van Ierland vulkanisch actief was.

Dat Ierland geen hoge bergen heeft, is veroorzaakt door gletsjers die het landschap behoorlijk hebben afgesleten. 15.000 jaar geleden verdwenen de laatste ijsmassa's uit Ierland. Dankzij het bevroren zeeijs en de lage zeespiegel konden wilde dieren en mensen Ierland bereiken. Het ijs smolt, de zeespiegel steeg en Ierland werd een echt eiland. Omdat het grote gewicht van de gletsjers niet meer op de bodem drukt, stijgt het eiland sinds die tijd met 2 mm per jaar.

Ook in Amsterdam kun je een beetje genieten van de Ierse geologie. De stoepbanden in het centrum komen uit groeven vlakbij Kilkenny, een stadje in het zuidoosten. De grote schelpen (productiden) en koralen leefden op de bodem van een tropische zee, rond 350 miljoen jaar geleden, toen Ierland een stuk zeebodem was tussen twee continenten. Het Ierse kalksteen is 10 miljoen jaar jonger dan kalksteen uit de Ardennen, maar het was dezelfde zee en de zeedieren lijken erg op elkaar.


An A to Z of Geology
Sherkin Island Marine Station, 2009
25 pagina's
prijs 5,99 euro excl. verzendkosten